Rusiyaya miqrant axını son 10 ildə ən aşağı həddə düşüb. AzadlıqRadiosunun rus xidməti bunu 2008-ci il böhranı, 2014-cü ildə Krımın ilhaqı və COVID-19 pandemiyasından bəri dördüncü azalma dalğası adlandırır.

Rusiya statistika orqanının məlumatına görə, 2023-cü ildə ölkəyə 560 min nəfər gəlib. Bu isə Ukraynada müharibə başlayan 2022-ci ildəkindən 23 faiz azdır: onda Rusiyaya 730 min nəfər gəlmişdi.

Rusiyaya gələnlərin 1/3-i Tacikistandan, 10 faizi Qırğızıstandan, 9 faizi Ukraynadan, Ermənistan və Qazaxıstandan, 4 faizi isə Özbəkistandandır. Belarus, Çin, Türkmənistan, Hindistan və digər ölkələrdən gələn miqrantlar da var.

2023-cü ildə Rusiyaya gələnlərin 55 faizi kişilər, 45 faizi qadınlar olub. Onların əksəriyyəti (76 faiz) əmək qabiliyyəti yaşında gəlib. Miqrantların 11 faizi yaşlılar, 13 faizi isə yaşı 16-dan aşağı olanlardır. Ancaq miqrantların cəmi 1/3-i işləmək məqsədilə gəldiyini bildirib.

Miqrantların çoxunun Moskva və Tümen vilayətlərinə, həmçinin Xantı-Mansi muxtar dairəsinə gəldiyi açıqlanıb, ümumi miqrant sayının 57 faizi bu ərazilərin payına düşür.

Bundan öncə Tomsk vilayətində miqrantların 20 sahədə, o cümlədən taksi, ticarət, ərzaq təchizatı, təhsil, idman, mühafizə, mehmanxana, personal seçimi sahələrində işləməsi qadağan edilib.

Miqrantlara qadağalar

"Agentstvo"nun hesablamasına görə, Rusiya regionlarının 1/3-də, o cümlədən Ukraynadan ilhaq olunmuş Krımda miqrantların işləməsinə məhdudiyyətlər tətbiq edilib.

2023-cü ilin oktyabrında Dövlət Dumasına təqdim olunmuş qanun layihəsində xarici vətəndaşların məktəblərdə, əczaçılıq sahəsində, dövlət tibb ocaqlarında, taksi və yük daşımalarında işləməsinin yasaqlanması təklif olunur.

"Crocus City Hall"da teraktın Tacikistan vətəndaşları tərəfindən törədilməsi haqda rəsmi versiya yayılandan sonra Rusiyada miqrantlara ksenofob münasibət kəskinləşib. Bəzi regionlarda hüquq-mühafizə orqanları əcnəbi işçilərin yaşayış və iş yerlərində reydlər keçiriblər. Bəzi hallarda miqrantları hərbi komissarlıqlarda qeydiyyata salıblar.

Moskva əməkçi miqrantları ölkədən çıxmağa vadar etməkdən ötrü onları Ukraynadakı müharibəyə göndərir. Bunu Peterburqda beynəlxalq hüquq forumunda İstintaq Komitəsinin sədri Aleksandr Bastrıkin söyləyib. Dediyinə görə, Rusiya vətəndaşlığı ala bilmiş 10 minə yaxın miqrant orduya cəlb olunub.

2024-cü ilin əvvəlindən DİN Rusiyadan azı 65 min əcnəbini çıxarıb, 120 min miqrantın ölkəyə girişini önləyib.

Rusiya Dövlət Duması ehtiyatda olan hərbçilərin dinc dövrdə də orduya cəlbinə icazə verən qanunu ardıcıl üç oxunuşda qəbul edib.

Müdafiə Nazirliyinin hazırladığı qanun layihəsində "Müdafiə haqqında", "Hərbi vəzifə və hərbi xidmət haqqında" qanunlara dəyişiklik təklif olunurdu.

Sənədə görə, ehtiyatda olan hərbçilərin dinc dövrdə də həyati vacib obyektlərin və digər mühüm infrastrukturun müdafiəsinə cəlb olunması planlaşdırılır. Söhbət müddətli hərbi xidməti başa vurduqdan sonra ehtiyatda qalmağa könüllü razılıq vermiş şəxslərdən gedir. Rezervistləri prezident fərmanı ilə iki aylıq toplanışlara göndərəcəklər.

Qanun layihəsini hökumət bir neçə gün öncə hazırlayıb, oktyabrın 24-də Dövlət Dumasına təqdim edilib.

İndiyədək ehtiyatda olan hərbçilər yalnız səfərbərlik və ya hərbi vəziyyət zamanı xidmətə çağırıla bilərdilər. Ukraynaya qarşı genişmiqyaslı müharibə başlayandan Rusiya rəsmi olaraq nə hərbi vəziyyət, nə də ümumi səfərbərlik elan edib. 2022-ci ilin payızında "qismən səfərbərlik" həyata keçirilib, ordunun əsas hissəsi isə "könüllülər" hesabına formalaşdırılıb.

"Vətəndaş və ordu" hüquq müdafiə qrupunun direktoru Sergey Krivenko "Current Time"a deyib ki, söhbət Müdafiə Nazirliyi ilə ehtiyatda olma barədə müqavilə imzalayan şəxslərdən gedir: "Amma bu kontrakt onların üzərinə müharibəyə getmək öhdəliyi qoymur. Müharibədən öncəki şərtlərə görə, rezervist yalnız döyüş hazırlığını təkmilləşdirmək, vaxtaşırı toplanışlara getmək öhdəliyini götürürdü. Bunun qarşılığında Müdafiə Nazirliyindən az miqdarda pul alırdı".

Oktyabrın 29-na keçən gecə Rusiyada ən azı üç zavoda dron hücumları olub, 10-dan çox aeroportda təyyarələrin qəbulu və uçuşunu dayandırıb.

Stavropol diyarının Budyonnovsk şəhərində dronlar sənaye zonasına hücum edib. Məlumatı qubernator Vladimir Vladimirov yayıb. "Astra" Telegram kanalı "LUKoil" şirkətinə məxsus "Stavrolen" neft-kimya zavodunun hədəf alındığını dəqiqləşdirib. Bu müəssisə Rusiyanın aparıcı polietilen və polipropilen istehsalçılarından biridir.

"Exilenova+", "Astra" və "Shot" Telegram kanalları yazır ki, Ulyanovsk vilayətində və Mari-El Respublikasında da neft emalı zavodları da hücuma məruz qalıb. Ulyanovsk vilayətində Novospasskoye kəndində yerləşən yanacaq bazası hədəf götürülüb.

"Astra"nın məlumatına görə, Mari-El Respublikasında dronlar Orşanka qəsəbəsində müəssisəni vurub.

"Rosaviasiya" ötən gecə Vladiqafqaz, Volqoqrad, Gelencik, Qroznı, Kazan, Krasnodar və digər şəhərlərdəki hava limanları, həmçinin Moskvanın "Şeremetyevo" və "Jukovski" aeroportlarının müvəqqəti bağlandığını bildirir.

Moskva istiqamətinə uçan bir neçə dronu isə hava hücumundan müdafiə qüvvələri vurub. Bunu Moskvanın meri Sergey Sobyanin bildirib.

Ukraynanın ilhaq olunmuş Krım vilayətində, Simferopolda dron hücumu nəticəsində yanğın baş verib.

"Yanacaq-sürtgü materialları olan çənə zərbə dəyib. Nəticədə yanğın baş verib. Xəsarət alan yoxdur", – Krıma başçı təyin olunmuş Sergey Aksyonov Telegram kanalında yazıb.

Rusiya hakimiyyəti oktyabrın 29-na keçən gecə bir sıra vilayətin üzərində ümumilikdə 100 PUA-nın vurulduğunu bildirir. Bryansk vilayətində 46 dron məhv edilib. Moskva regionunda isə altı dron vurulub, onlardan dördü paytaxta doğru gedirmiş.

Gürcüstanda hakim "Gürcü Arzusu" partiyası Konstitusiya Məhkəməsinə şikayət verib, üç əsas müxalifət partiyasının konstitusiyaya zidd elan olunmasını tələb edir. Bunlar "Vahid Milli Hərəkat", "Dəyişikliklər Uğrunda Koalisiya" və "Güclü Gürcüstan – Lelo" partiyalarıdır. "Exo Kavkaza" bu haqda Gürcüstan parlamentinin spikeri Şalva Papuaşviliyə istinadla yazır.

"Vahid Milli Hərəkat" partiyasını keçmiş prezident Mixeil Saakaşvili, "Dəyişikliklər Uğrunda Koalisiya"nı onun keçmiş komanda üzvləri Nika Qvaramiya və Nika Meliya, "Güclü Gürcüstan – Lelo"nu isə iş adamları Mamuka Xazaradze və Badri Caparidze yaradıblar.

MSK 2024-cü il parlament seçkilərində dörd partiyanın seçki baryerini keçdiyini bildirir. Amma onlardan üçü nəticələrin saxtalaşdırıldığını iddia edərək parlamentin işini boykot edir. "Gürcü Arzusu" Konstitusiya Məhkəməsinə yalnız "Qaxariya – Gürcüstan Uğrunda" partiyası ilə bağlı şikayət verməyib. Bu partiya oktyabrın 28-də parlamentdə işə başlayıb.

Papuaşvilinin sözlərinə görə, mövcud sübutlar bu siyasi partiyaların hökumətin və hakim partiyanın legitimliyini rədd etdiyini göstərir, bu da onların konstitusion olmasına şübhə yaradır. Spiker digər siyasi partiyaların qadağan olunmasına, hələlik, ehtiyac olmadığını bildirib.

Gürcüstan müxalifəti ötənilki parlament seçkilərində "Gürcü Arzusu"nun qələbəsini qəbul etməyib. Ötən il noyabrın 28-dən parlament binası qarşısında etiraz aksiyaları gedir. O zaman hökumət Avropaya inteqrasiyanın 2028-ci ilədək dayandırılmasını elan etmişdi. Etirazçılar növbədənkənar seçkilərin keçirilməsini, saxlanmış bütün nümayişçilərin buraxılmasını tələb edirlər.

Tatarıstanın Naberejnıye Çelnı şəhərində hərbi xidmətdən yayınma ittihamı ilə axtarılan şəxs oktyabrın 25-də tutulub. Bundan öncə onu Kazanda konvoy avtomobilinə hücum edən naməlum şəxslər qaçırmışdı.

"Veçernaya Kazan" və "Kommersant" qaçan şəxsin tutulduğunu yazıb. Onun Kazan şəhərindəki hərbi komendantlığa qaytarıldığı bildirilir. "Kommersant"ın yazdığına görə, onun qaçmasına kömək edənlər də saxlanılıb. Amma bu haqda rəsmi informasiya verilməyib.

Konvoy avtomobilinə hücum oktyabrın 24-də axşam Kazanın Qvardeyskaya küçəsində baş verib. "Kommersant"ın məlumatına görə, iki nəfər nömrəsiz qara avtomobillə svetoforda konvoya yaxınlaşıb, arxa qapını açıb, sözügedən şəxsi çıxararaq qaçıblar. "Baza" hücum edənlərin konvoy işçilərini döydüyünü bildirir. "Idel.Realii" Kazanda "Perexvat" planının işə salındığını, amma qaçan şəxsin dərhal tutulmadığını yazıb.

"Ostorojno, Novosti" saytının bilgisinə görə, qaçan tatarıstanlı daha əvvəl də hərbi hissədən qaçdığı üçün saxlanıb. "Mediazona" isə qeyd edir ki, Rusiya Müdafiə Nazirliyinin "Zvezda" televiziya kanalı qaçan şəxsin kimliyini açıqlayıb. O, 32 yaşlı Fadis Qaripovdur, hərbi komendantlıq onu Naberejnıye Çelnıdan Kazana aparırmış. Bu adda şəxs avqustda Tatarıstanda Ukraynaya qarşı müharibəyə qatıldığı üçün medalla təltif edilib. "Ostorojno, Novosti" mənbəsi bildirir ki, söhbət "İgidliyə görə" medalından gedir. Qaçan və yenidən həbs edilən şəxsin kimliyi rəsmi təsdiqlənməyib.

Türkiyə, ABŞ və Avropa İttifaqının (Aİ) terror təşkilatı kimi tanıdığı Kürdüstan Fəhlə Partiyası (PKK) Türkiyə ərazisindən qüvvələrini çıxardığını bəyan edib. Bu, qruplaşmanın silahları təhvil verməsi prosesi çərçivəsində gerçəkləşdirilir. Xəbəri "Reuters" yayıb.

PKK bildirir ki, "azad, demokratik və qardaşcasına" həyatın əsaslarını qoymaq məqsədilə bütün qüvvələrini geri çəkmək qərarı verib. Partiya bəyanatında onu da vurğulayır ki, Ankara kürdlərin inteqrasiyasına dair qanunlar qəbul etməlidir.

Bu silahlı qruplaşma mayda, ömürlük həbs cəzası çəkən lideri Abdullah Öcalanın Türkiyə dövlətinə qarşı silahlı mübarizəni dayandırmaq, silahları yerə qoymaqla bağlı çağırışından sonra özünü buraxdığını elan edib. Yay aylarında Türkiyə, İraq və Suriyadakı kürd qüvvələri silahlarını təhvil verməyə başlayıblar.

Türkiyənin hakim Ədalət və İnkişaf Partiyasının (AKP) təmsilçisi bildirib ki, PKK-nın qüvvələrini çıxarmaq qərarı Ankaranın məqsədinə çatmasının göstəricisidir.

Son illərdə Türkiyənin cənub-şərq sərhədlərindən sıxışdırılıb çıxarılan PKK qüvvələri İraqın şimalına yerləşib. Türkiyə ordusu bu ərazidə kürd bazalarına daimi zərbələr endirir, bir neçə hərbi dayaq məntəqəsi yaradıb. Ankara kürdlərin hüquqlarının qorunduğunu, amma separatçılığa yol verməyəcəyini bildirir.

A.Öcalan 1974-cü ildə solyönlü hərəkat yaradıb, 1978-ci ildə onu Kürdüstan Fəhlə Partiyası adı ilə rəsmiləşdirib. 1979-cu ildə Öcalan Suriyaya keçərək orada silahlı dəstələr formalaşdırıb. 1984-cü ildən partiya Türkiyəyə qarşı silahlı mübarizəyə başlayıb.

1999-cu ildə Ankaranın Dəməşqə təzyiqindən sonra Öcalan Suriyanı tərk etdi. O, Keniyada tutulub Türkiyəyə təhvil verilib. Əvvəlcə ölüm cəzasına məhkum olunub, sonradan bu hökm ömürlük həbslə əvəz edilib. O vaxtdan Öcalan Mərmərə dənizindəki İmralı adasında saxlanılır.

PKK-nın ilkin tələbi müstəqil Kürdüstanın yaradılması idi. Sonradan tələblərini yumşaldıb, Türkiyənin cənub-şərqində kürdlərin hüquqlarının genişləndirilməsini, muxtariyyət verilməsini tələb edib.

Türkiyə ilə PKK arasında bir neçə dəfə barışığa cəhd olub. 2013-2015-ci illərdə atəşkəs qüvvədə olub, Suriya kürdlərinin PKK-ya bağlı silahlı dəstələrinin Suriyanın şimal-şərqində nəzarəti gücləndirməsindən sonra pozulub.

Rusiya prezidentinin xüsusi elçisi Kirill Dmitriyev ABŞ-də səfərdədir. O, bu il Rusiya ilə ABŞ arasında yüksəksəviyyəli danışıqlarda iştirak etmişdi. Bu haqda oktyabrın 24-də Rusiyanın "RİA Novosti" agentliyi, eləcə də ABŞ-nin CNN və "Axios" media qurumları mənbələrə istinadla məlumat yayıb.

Səfər barədə ictimai açıqlama verilməyib. Dmitriyev Donald Tramp administrasiyasının siyasətini, Rusiya ilə əlaqəsi olmayan məsələlərdə də tez-tez tərifləyir. Onun ABŞ-yə səfəri barədə xəbər ABŞ administrasiyasının Rusiyaya Ukrayna müharibəsi ilə bağlı ilk ciddi sanksiyalarını elan etməsindən iki gün sonra yayılıb. Tramp yanvarda prezident postuna keçəndən ilk dəfədir Rusiyaya sanksiyalar sərtləşdirilir.

CNN mənbələrə istinadla yazır ki, Dmitriyev ABŞ administrasiyasının təmsilçiləri ilə rəsmi danışıqlar aparmağı planlaşdırır. Görüşlərdə ABŞ-Rusiya münasibətləri müzakirə olunacaq. "Axios"un müxbiri Barak Ravid isə adı açıqlanmayan mənbəyə istinadla bildirib ki, şənbə günü – oktyabrın 25-də Putinin elçisi Trampın xüsusi təmsilçisi Stiven Uitkoffla görüşmək niyyətindədir.

Həftənin əvvəlində ABŞ Rusiyanın "Rosneft" və "Lukoil" neft şirkətlərinə sanksiyalar elan edib. Prezident Tramp isə Vladimir Putinlə Budapeştdə planlaşdırılan görüşü ləğv etdiyini açıqlayıb. Putin daxil Rusiya rəsmiləri bu qərarları tənqid ediblər. Amma onu da deyiblər ki, gələcəkdə görüşün keçirilməsi mümkündür, ABŞ ilə dialoq davam etməlidir.

Sanksiya qərarından əvvəl Dmitriyev sosial şəbəkələrdə Çukotka ilə Alyaskanı Berinq boğazından keçməklə birləşdirəcək tunel tikməyi təklif etmişdi. ABŞ prezidenti D.Tramp bu ideyadan xəbərsiz olduğunu desə də, onu "maraqlı" adlandırıb, amma sonradan bu məsələyə qayıtmayıb.

Oktyabrın 23-də Litva Rusiyanın iki təyyarəsinin ölkənin hava məkanına girməsinə etirazını bildirib. Rusiyanın Vilnüsdəki səfirliyinin müvəqqəti işlər vəkilinə güclü etiraz notası təqdim edib.

Elə həmin gün Rusiyanın Kalininqrad anklavından havaya qalxan SU-30 qırıcısı və "İL-78" yanacaqdaşıyan təyyarəsi 18 saniyə ərzində Litvanın hava məkanından keçib. Bunun havada yanacaqdoldurma təlimi zamanı baş verdiyi ehtimal olunur. Məlumatı Litva ordusu yayıb.

Vilnüs Rusiyadan Litva hava məkanının pozulmasının səbəblərini dərhal izah etməyi, gələcəkdə belə hadisələrin təkrarlanmaması üçün bütün zəruri tədbirləri görməyi tələb edib.

Litva prezidenti Qitanas Nauseda insidenti "beynəlxalq hüququn və Litvanın ərazi bütövlüyünün açıq şəkildə pozulması" adlandırıb. O, X sosial platformasında yazıb ki, bu hadisə Avropa hava hücumundan müdafiə hazırlığının gücləndirilməsinin vacibliyini bir daha təsdiqləyir.

Rusiya Müdafiə Nazirliyi isə insidentin baş verdiyini inkar edib. "Uçuşlar Rusiya ərazisi üzərində hava məkanından istifadə qaydalarına tam uyğun gerçəkləşdirilib. Təyyarələr marşrutdan yayınmayıb, digər dövlətlərin sərhədlərini pozmayıb", – nazirlik Telegram-da bildirib.

Hadisəyə cavab olaraq Baltik regionunda NATO hava patrul missiyasına daxil iki İspaniya "Eurofighter Typhoon" qırıcısı havaya qaldırılıb.

Estoniya və Latviya Litvaya tam həmrəylik bildiriblər.

NATO üzvü, Ukraynanın qəti tərəfdarları olan bu üç Baltik ölkəsinin ərazisini son aylar Rusiya təyyarələri və ya dronları bir neçə dəfə pozub.

Sentyabrda Rusiyanın üç "MiQ-31" qırıcısı Finlandiya körfəzi üzərindən Estoniyanın hava məkanına girərək təxminən 12 dəqiqə orada qalıb.

Bundan sonra Tallin BMT Təhlükəsizlik Şurasının fövqəladə iclasının keçirilməsini, NATO-nun 4-cü maddəsinin işə salınmasını istəyib. Bu maddə üzvlərdən birinə təhdid yarandıqda məsləhətləşmələrin keçirilməsini nəzərdə tutur.

Çelyabinsk vilayətinin Kopeysk şəhərindəki zavodda partlayış nəticəsində ölənlərin sayı 12-yə çatıb. Bunu vilayətin başçısı Aleksey Teksler bildirib.

Onun sözlərinə görə, “müəssisənin daha 10 əməkdaşının harada olduğu dəqiqləşdirilir”. Fövqəladə Hallar Nazirliyi hadisə yerində axtarış işlərini davam etdirir.

Daha öncə partlayış nəticəsində 19 nəfərin xəsarət aldığı açıqlanmışdı. Onlardan 5-i ağır vəziyyətdə xəstəxanaya yerləşdirilib. Vilayət rəhbərliyi oktyabrın 24-nü matəm günü elan edib.

Oktyabrın 22-də axşam “Plastmass” zavodunda partlayış baş verib. Müəssisədə digər məhsullarla yanaşı partlayıcı maddələr də istehsal olunur.

Rəsmilər hadisənin Ukrayna dronlarının hücumu ilə əlaqəli olmadığını bildiriblər.

İstintaq Komitəsi təhlükəli istehsal obyektlərində sənaye təhlükəsizliyi tələblərinin pozulması maddəsi üzrə cinayət işi açıb.

Rusiyanın "Lancet" dronunun Kramatorska zərbəsindən iki jurnalist həlak olub. Ukraynanın FREEДОМ beynəlxalq yayım kanalının hərbi müxbiri Alyona Qramova (Qubanova) və operator Yevgeni Karmazin həlak olub, xüsusi müxbir Aleksandr Kolıçev yaralı vəziyyətdə xəstəxanaya aparılıb. Xəbəri Donetsk vilayəti hərbi administrasiyasının rəhbəri Vadim Filaşkin yayıb, telekanal da təsdiqləyib.

Telekanal hadisə zamanı jurnalistlərin yanacaqdoldurma məntəqəsində avtomobildə olduqlarını bildirib. Filaşkin zərbə dəyən avtomobilin fotosunu yayımlayıb.

Qramova Donetsk və Dnepropetrovsk vilayətlərinin ən qaynar nöqtələrində işləyib. Karmazin və o, Donetsk vilayətində anadan olublar. 43 yaşlı Qramovanın doğulduğu Yenakiyevo şəhəri hazırda Rusiya qoşunlarının işğalı altındadır. Kramatorskda doğulmuş Karmazin 33 yaşında idi.

Ukrayna mediası Rusiya-Ukrayna müharibəsinin başlayandan 114 ukraynalı jurnalistin peşə borcunu yerinə yetirərkən həlak olduğunu bildirir.

Oktyabrın əvvəlində Donbasa dron hücumunda fransız fotojurnalist Antoni Lallikan həlak olub. Rusiya tərəfdən də müharibəni işıqlandıran jurnalistlər arasında itkilər var – bugünlərdə Zaporojye vilayətində "RİA Novosti"nin müxbiri İvan Zuyev həyatını itirib.

Tbilisidə polis Rustaveli prospektində parlament qarşısında etiraz aksiyası iştirakçılarından azı 25-ni saxlayıb. Onların arasında 2019-cu ildə Tsxinvali bölgəsində sərhəd xəttində saxlanılaraq 48 gün həbsdə qalan həkim Vaja Qaprindaşvili də var.

"Exo Kavkaza" xəbər verir ki, axşam saat 8 radələrində bir neçə nəfər yolun ortasına çıxıb: yazıçı İrakli Lomuri gətirdiyi stulda əyləşib, başqa bir iştirakçı isə birbaşa asfalta oturub. Polis yolu boşaltmağı tələb edib. Bu an aksiyanın iştirakçılarından biri polis maşınının üstünə çıxıb, sonra düşüb.

Əraziyə əlavə polis qüvvələri gətirilib, saxlanılanlar olub. Polis səkilər boyunca baryerlər qurub, nümayişçilərin yola çıxmasına icazə verməyib.

Gürcüstanın Daxili İşlər Nazirliyi təxminən 20 nəfərin inzibati qaydada saxlanıldığını bildirir. Polis maşınının üstünə çıxan bir qadının polis əməkdaşını təhqir etdiyi bildirilir, xuliqanlıq maddəsi ilə saxlanılıb. Nazirlik etirazçıları qanun pozuntusundan çəkinməyə çağırıb.

Gürcüstanda Avropayönümlü etirazlar 330 gündən çoxdur davam edir. Etirazçılar yeni parlament seçkilərinin keçirilməsini, həbs olunan aksiya iştirakçılarının azad olunmasını tələb edirlər. Nümayişlər ötən il noyabrın sonunda baş nazir İrakli Kobaxidze avrointeqrasiya prosesinin 2028-ci ilə qədər dayandırdığını bəyan edəndən sonra başlayıb.

Gürcüstanda 4 oktyabr yerli özünüidarəetmə seçkilərindən sonra da mitinq keçirilib, saxlananlar olub. Bəzi etirazçılar prezident sarayına girməyə çalışıblar.

Avropa Parlamentinin 2025-ci il Saxarov mükafatının qalibləri həbsdə olan iki jurnalist – polyak-belaruslu Andjey Poçobut və gürcüstanlı jurnalist Mziya Amaqlobelidir.

Demokratiya və vətəndaş cəmiyyətindən yazan bu iki jurnalistlər hazırda həbs cəzası çəkirlər.

Qaliblərin adları oktyabrın 22-də açıqlanıb.

"Hər iki jurnalist hazırda saxta ittihamlarla, sadəcə işlərini gördüklərinə, ədalətsizliyə qarşı çıxdıqlarına görə həbsdədir", – Avropa Parlamentinin prezidenti Roberta Metsola deyib.

Mükafatın qısa siyahısında bir ildən çox Belqradda hökumətə etiraz etmiş serbiyalı tələbələr, Fələstində jurnalistlər və humanitar yardım işçiləri vardı.

Poçobut Belarus və Polşa nəşrləri üçün işləyib, Belarusda polyak azlığını təmsil edən qurumun liderlərindən olub. Avtoritar lider Aleksandr Lukaşenkonun açıq tənqidçisi olan jurnalist dəfələrlə həbs edilib. 2021-ci ildə müxalifətə, vətəndaş cəmiyyətinə siyasi təzyiq kampaniyası çərçivəsində saxlanan Poçobut sonradan 8 il həbsə məhkum olunub.

Gürcüstanda "Batumelebi" və "Netqazeti" kimi müstəqil nəşrlərin təsisçisi olmuş Amaqlobeli bu ilin əvvəlində saxlanıb, təhlükəsizlik əməkdaşına müqavimət ittihamı ilə 2 il həbsə məhkum edilib. O, ötən ilin parlament seçkilərindən sonrakı avropayönlü etirazlara çıxırdı. Jurnalistin həbsdə səhhətinin pisləşməsi barədə xəbərlər gəlir. Amaqlobeli Gürcüstan 1991-ci ildə müstəqillik qazanandan ilk qadın siyasi məhbus, həm də Saxarov mükafatını alan ilk gürcüstanlıdır.

Mükafatın təqdimetmə mərasimi dekabrın 16-da Strasburqda keçiriləcək.

50 min avro (58 min dollar) dəyərində olan mükafat 1988-ci ildə rusiyalı alim və dissident Andrey Saxarovun şərəfinə təsis edilib. Repressiv rejimlər çox vaxt namizədlər və qaliblərlə bağlı Avropa qanunvericilərinə sərt reaksiya verirlər.

İndiyədək mükafata Cənubi Afrikanın keçmiş prezidenti Nelson Mandela, Rusiyanın müxalifət lideri Aleksey Navalnı, pakistanlı təhsil fəalı Malala Yusifzay da layiq görülüb.

ABŞ prezidenti Donald Tramp oktyabrın 21-də Konqresdəki aparıcı demokratların görüş təklifini rədd edib. O deyib ki, üç həftədir davam edən şatdaun (hökumətin bağlanması) bitməyənəcən görüşmək istəmir.

"Onlarla görüşmək istərdim, amma bir şərtim var – hökumət yenidən açılarsa, görüşərəm", – Tramp jurnalistlərə deyib.

ABŞ Senatında azlığın lideri Çak Şumer və Nümayəndələr Palatasında azlığın lideri Hakim Ceffris prezidentlə "istənilən vaxt, istənilən yerdə" görüşməyi təklif etmişdilər.

Demokrat senatorlardan üçü respublikaçıların müvəqqəti maliyyələşdirmə ilə bağlı qanun layihəsini dəstəkləmir. Onlar dekabrın 31-də müddəti bitəcək Əlçatan Tibbi Xidmət Qanununa (ACA) aid vergi güzəştinin uzadılmasını tələb edirlər.

ACA güzəşti uzadılmasa, milyonlarla amerikalı səhiyyə xidmətlərinə görə daha çox ödəniş etməli olacaq. Demokratlar bunu "səhiyyə böhranı" adlandırırlar.

Konqresə nəzarət edən respublikaçılar isə mövcud durumdan çıxmaq üçün demokratlarla növbəti addımlar barədə danışmağa başlayıblar.

100 üzvdən ibarət Senatda respublikaçılar cüzi – 53-47 üstünlüyə malikdirlər. Əksər qanun layihələrinin keçməsi üçün 60 səs tələb olunur.

Oktyabrın 1-də, yeni maliyyə ilinin başlanğıcında federal agentliklər fəaliyyətlərini məhdudlaşdırıb və minlərlə dövlət işçisi məzuniyyətə göndərilib.

Oktyabrın 21-də Polşa Rusiya prezidenti Vladimir Putinə xəbərdarlıq edib ki, Macarıstanda ABŞ prezidenti Donald Trampla sammitə gedərkən bu ölkənin hava məkanından istifadə etməsin. Əks halda, Varşava beynəlxalq həbs qərarını icra etmək məcburiyyətində qala bilər.

Tramp keçən həftə demişdi ki, Ukraynadakı müharibəni bitirməklə bağlı danışıqlar üçün Macarıstanın paytaxtı Putinlə görüş planlaşdırır.

Haaqada yerləşən Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsi (BCM) 2023-cü ildə Putinlə bağlı həbs qərarı çıxarıb. Rusiya lideri Ukraynadan yüzlərlə uşağı qanunsuz deportasiyasında, yəni müharibə cinayətlərində ittiham olunur.

Rusiya BCM-in yurisdiksiyasını tanımır və ittihamları rədd edir.

Polşanın xarici işlər naziri Radoslav Sikorski "Radio Rodzina"ya deyib ki, ölkəsində məhkəmənin təyyarəni müşayiət edərək şübhəlini Haaqa məhkəməsinə təhvil verməsi haqda qərar çıxarmayacağına zəmanət vermir.

BCM-in həbs qərarı üzv dövlətlər üzərinə Putin onların ərazisinə daxil olarsa, onu həbs etmək öhdəliyi qoyur.

Macarıstanın baş naziri Viktor Orban Putinlə yaxşı münasibət saxlayır. O deyib ki, Budapeşt Putinin sammit üçün ölkəyə daxil olub geri dönməsini təmin edəcək.

Ancaq Rusiyanın nümayəndə heyəti Ukrayna üzərindən keçməmək üçün azı bir Avropa İttifaqı ölkəsinin hava məkanından istifadə etməli olacaq. Aİ üzvlərinin hamısı BCM üzvləridir. Macarıstan isə məhkəmədən çıxmaq üzrədir.

NATO üzvü Polşa 2022-ci ildə Rusiyanın Ukraynaya genişmiqyaslı hücumu başlayandan Kiyevin ən sadiq tərəfdarlarından olub.

Avropa İttifaqının (Aİ) Şurası oktyabrın 20-də Rusiya qazından mərhələli şəkildə imtina təşəbbüsünü təsdiqləyib. Avropa Parlamenti də sənədi təsdiqləsə, Aİ 2028-ci il yanvarın 1-dək Rusiyadan qaz tədarükünü tamamilə dayandıracaq.

Qadağa həm boru kəməri ilə nəql edilən, həm də mayeləşdirilmiş qaz tədarükünə aid olacaq və 2026-cı il yanvarın 1-dən qüvvəyə minəcək. Qüvvədə olan müqavilələr üçün keçid dövrü müəyyən edilib, bu müddətdə Rusiya qazı Avropaya tədarük oluna bilər. Qısa müddətli müqavilələr üçün keçid dövrü 2026-cı il iyunun 17-dək qüvvədə olacaq, uzunmüddətli müqavilələr üçün 2028-ci il yanvarın 1-də bitəcək.

Qadağa xüsusi hallarda, məsələn Aİ-yə digər mənbələrdən qaz tədarükünə təhlükə yaranarsa, müvəqqəti dayandırıla bilər.

Macarıstan və Slovakiya tam qadağaya qarşı çıxıblar. Amma qərarın qəbulu üçün yekdillik tələb olunmayıb.

Moskva 2022-ci ilin fevralında Ukraynaya genişmiqyaslı hücuma başlayandan Aİ Rusiya qazından asılılığını əhəmiyyətli şəkildə azaldıb. Əksər Aİ ölkələri artıq Rusiyadan qaz idxalını dayandırıb. Bəzi ölkələr hələ də “Türk axını” boru kəməri və ya mayeləşdirilmiş qaz vasitəsilə qaz alır, lakin bu tədarükün payı davamlı azalmaqdadır.

Rusiya qazının yerini ABŞ, Qatar, Norveç, Azərbaycan və digər ölkələrin yanacağı tutur. ABŞ isə Aİ-nin Rusiyadan qaz idxalından imtinasını tələb edir, bunu Rusiya əleyhinə Amerika sanksiyalarının sərtləşdirilməsi üçün şərtlərdən biri sayır.

Oktyabrın 19-da türk Kiprində prezident seçkisində mötədil siyasətçi sərt xətt tərəfdarını məğlub edib. "Reuters" yazır ki, bu vacib səsvermə BMT-nin Kiprin birləşdirilməsi üzrə dayanmış danışıqları yenidən canlandıra bilər.

Sol-mərkəzçi siyasətçi Tufan Erhürman 218 mindən çox qeydiyyatdan keçmiş seçicinin 62.8 faizinin səsini yığaraq qalib gəlib. O, indiki prezident Ersin Tatarı məğlub edib. Erhurman Kiprin gələcəyi üzrə yunan Kipri ilə danışıqları yenidən canlandırmaq vədi vermişdi.

İxtisasca vəkil olan Erhürman BMT-nin dəstəklədiyi federal həll variantını araşdıracağını bildirib. Bu variant təxminən 50 ildən sonra adanın birləşdirilməsini nəzərdə tutur.

Kiprin şimalındakı Şimali Kipr Türk Respublikasını tanıyan Türkiyə və Tatar iki dövlət siyasətini dəstəkləyir. Yunan Kipri isə bunu rədd edir.

2020-ci ildə hakimiyyətə gələn Tatar seçicilərin 35.8 faizini qazanıb.

Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan Erhürmanı qələbəsi münasibətilə təbrik edib. O, deyib ki, səsverməni türk Kiprinin demokratik yetkinliyinin əks etdirib.

"Türkiyə olaraq, Şimali Kipr Türk Cümhuriyyətinin suveren hüquq və mənafelərini kiprli türk qardaşlarımızla birlikdə hər platformada müdafiə etməyə davam edəcəyik", -– Ərdoğan X platformasında yazıb.

Kiprin prezidenti və yunan Kiprinin lideri Nikos Kristodulidis də Erhürmanı təbrik edib, sülh danışıqlarının bərpasına sadiq olduğunu bildirib.

Kipr 1974-cü ildə Türkiyənin müdaxiləsi ilə iki hissəyə bölünüb. Bu, Yunanıstanın dəstəklədiyi qısa bir çevrilişdən sonra baş verib. 1983-cü ildə Şimali Kipr Türk Respublikası elan olunub. Sülh danışıqları isə 2017-ci ildən dayanıb.

Yunan Kipri Avropa İttifaqında təmsil olunur, Ankara isə bloka üzv olmağa çalışır, rəsmən namizəd ölkədir.